Λάδι μηχανής; Στην υγειά της!

Το λάδι της μηχανής ή λιπαντικό της μηχανής ορίζεται οτιδήποτε χρησιμοποιούμε (που περιλαμβάνει έλαιο μπερδεμένο με πρόσθετα, όπως πρόσθετα υψηλής πίεσης για παράδειγμα) για να λιπάνουμε μια μηχανή εσωτερικής καύσης. Η κύρια λειτουργία του λαδιού είναι να μειώσει τη φθορά των κινούμενων μερών της, επίσης να καθαρίσει τα κινούμενα μέρη της από τη βρωμιά (μάκα), εμποδίζει τη διάβρωση, βελτιώνει τη στεγανότητα και ψύχει κατά κάποιο τρόπο τη μηχανή απωθώντας τις υψηλές θερμοκρασίες από τα κινούμενα μέρη.

Χρήση

Το λάδι είναι ένα λιπαντικό το οποίο χρησιμοποιούμε στις μηχανές εσωτερικής καύσης (Μ.Ε.Κ.). Στους κινητήρες υπάρχουν μέρη τα οποία κινούνται αντίθετα μεταξύ τους, με αποτέλεσμα η τριβή να σπαταλάει πολύτιμη ενέργεια μετατρέποντας την κινητική σε θερμότητα. Επίσης αυτά τα μέρη του κινητήρα φθείρονται κατ’ αυτό τον τρόπο, πράγμα που μπορεί να οδηγήσει σε χαμηλή απόδοση και αποδυνάμωση του κινητήρα. Έτσι αυξάνεται η κατανάλωση καυσίμου, μειώνεται η τελική απόδοση και μπορεί να οδηγήσει σε καταστροφή του κινητήρα.

Η λίπανση δημιουργεί ένα διαχωριστικό φίλμ μεταξύ των επιφανειών των γειτονικών κινούμενων μερών, ώστε να ελαχιστοποιήσει την απευθείας μεταξύ τους επαφή, μειώνοντας τη θερμότητα η οποία προκαλείται από την τριβή και επίσης μειώνει τη φθορά τους προστατεύοντας τη μηχανή. Σε χρήση, το λάδι μεταφέρει τη θερμότητα καθώς ρέει μέσα στη μηχανή με μέσα όπως η ροή του αέρα πάνω από την επιφάνειά της ελαιολεκάνης (κάρτερ), ενός ψυγείου λαδιού και του σωλήνα των αναθυμιάσεων.

Επιστρώνοντας τα μεταλλικά μέρη του κινητήρα με λάδι τα κρατάει από την έκθεσή τους με το οξυγόνο, αποφεύγοντας την οξείδωση. Πολλά πρόσθετα του λαδιού συζούν με τα πρόσθετα διασποράς τους ώστε να κρατούν τη μηχανή καθαρή, αποφεύγοντας τη σκουριά και τη διάβρωση. Το λάδι είναι ικανό να παγιδεύσει την κάπνα από τη καύση και δεν την αφήνει να κολλήσει στα τοιχώματα των θαλάμων κάυσης.

Λόγω τριβής μεταξύ των κινούμενων μερών, αναπόφευκτα δημιουργούνται ρινίσματα μεταλλικά από τη φθορά των επιφανειών. Επειδή αυτά τα ρινίσματα συσσωρεύονται στο λάδι, τυπικά λόγω του κύκλου που κάνει το λάδι περνάνε από το φίλτρο λαδιού το οποίο τα παγιδεύει. Μια τρόμπα λαδιού (ή πόμπα) η οποία κινήται από τη μηχανή, πιέζει το λάδι στη μηχανή, περιλαμβάνοντας το φίλτρο λαδιού. Τα φίλτρα λαδιού μπορεί να είναι ανοιχτής ροής ή bypass.

Στο στροφαλοθάλαμο της μηχανής, το λάδι λιπαίνει τις περιστρεφόμενες επιφάνειες μεταξύ των ρουλεμάν του στροφάλου και της μπιέλας η οποία συνδέει το έμβολο με το στρόφαλο. Το λάδι συλλέγεται στο κάρτερ στο χαμηλότερο σημείο του στροφαλοθαλάμου. Σε κάποιους μικρούς κινητήρες οι μπιέλες βουτάνε στο κάρτερ μεταφέροντας το λάδι στα σημεία που χρειάζονται λίπανση. Σε νεότερα μοντέλα η αντλία λαδιού παίρνει λάδι από το κάρτερ και το στέλνει μέσω του φίλτρου λαδιού στις διόδους του λαδιού, μέσω των οποίων λιπαίνουν τις μπιέλες στα σημεία που συγκρατούν το στρόφαλο (χιτώνια – καβαλέτα), καθώς και στα έδρανα του εκεντροφόρου όπου λειτουργούν οι βαλβίδες. Επίσης το λάδι περνάει και από τις διόδους στο ύψος των πείρων που συγκρατούν την κεφαλή του πιστονιού ώστε να λιπαίνονται οι επιφάνειες επαφής (τοίχος στροφαλοθάλαμου).

Κατάταξη λιπαντικού

Η αποκαλούμενη «Society of Automotive Engineers» (SAE) (Κοινωνία των Μηχανικών της Αυτοκίνησης) έχει καθορίσει ένα κωδικό σύστημα με αριθμούς για να κατατάσει το λάδι ανάλογα με το βαθμό ιξώδους του. Η SAE διαχωρίζει τα λάδια σε δύο κατηγορίες – το ένα είναι τα χειμερινά στοιχεία βάση της απόδοσής τους ( 0W, 5W, 10W, 15W, 20W). Το W δηλώνει το βαθμό «χειμώνα» (Winter) από την εποχή που τα λάδια ήταν μονής κατάταξης. Ο αριθμός πριν το W δηλώνει το βαθμό απόδοσης (όχι του ιξώδους!) του ισοδύναμου λαδιού για ένα τυπικό λάδι στους 0 ⁰C γι’ αυτό είναι χαμηλότερος από το δεύτερο αριθμό στη συνέχεια. Ο δεύτερος αριθμός δηλώνει την απόδοση σε υψηλές θερμοκρασίες (8, 12, 20, 30, 40, 50). Στην Ελλάδα θα δούμε κυρίως το 30 και 40. Αυτός ο αριθμός δηλώνει την κινηματική του ιξώδους με βάση το χρόνο που χρειάζεται για μια συγκεκριμένη ποσότητα λαδιού να περάσει από όπου χρειάζεται, σε κανονικές (τυπικές) θερμοκρασίες. Όσο περισσότερο χρόνο χρειάζεται τόσο μεγαλύτερος ο βαθμός του SAE. Μεγαλύτεροι αριθμοί – παχύτερο λάδι.